دولت رفاه در قرن 21: چالشها و چشماندازها
دولت رفاه، مدلی از حکمرانی است که در آن دولت نقش فعالی در حمایت از سلامت و رفاه شهروندان خود از طریق ارائه خدمات اجتماعی مانند آموزش، بهداشت، بیمه بیکاری، و مستمری بازنشستگی ایفا میکند. این مدل که پس از جنگجهانی دوم در بسیاری از کشورهای توسعهیافته رواج یافت، به کاهش فقر و نابرابری، و ایجاد انسجام اجتماعی کمک شایانی کرد. با این حال، در قرن 21، دولت رفاه با چالشهای جدید و پیچیدهای روبرو شده است که پایداری و کارایی آن را به چالش میکشد.
یکی از اصلیترین چالشها، تغییرات جمعیتی و افزایش سن جمعیت است. در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، نرخ زاد و ولد کاهش یافته و امید به زندگی افزایش یافته است، که منجر به افزایش نسبت جمعیت سالمند به جمعیت فعال میشود. این امر فشار شدیدی بر سیستمهای بازنشستگی، مراقبتهای بهداشتی و خدمات اجتماعی وارد میکند، زیرا تعداد بازنشستگان و افراد نیازمند مراقبت افزایش مییابد در حالی که تعداد مالیاتدهندگان فعال کاهش مییابد.
چالش دیگر، جهانیشدن اقتصاد و رقابتپذیری است. جهانیشدن میتواند به جابجایی صنایع و مشاغل به کشورهایی با هزینههای نیروی کار کمتر منجر شود، که این امر درآمد مالیاتی دولت رفاه را کاهش میدهد. در عین حال، دولتها برای حفظ رقابتپذیری، ممکن است تحت فشار قرار گیرند تا هزینههای اجتماعی را کاهش دهند یا مقررات بازار کار را منعطفتر کنند، که این خود میتواند به تضعیف بنیانهای دولت رفاه منجر شود.
نابرابریهای جدید و تغییرات در بازار کار نیز چالشهای مهمی هستند. رشد اقتصاد گیگ (Gig Economy) و افزایش قراردادهای موقت و شغلهای بدون مزایا، افراد زیادی را از پوششهای حمایتی سنتی دولت رفاه محروم میکند. همچنین، نابرابری فزاینده در درآمد و ثروت، به این معناست که بخشهای بیشتری از جامعه به کمکهای دولت رفاه نیاز پیدا میکنند، در حالی که منابع برای تأمین این نیازها محدودتر میشوند.
با وجود این چالشها، چشماندازهایی برای تحول و بقای دولت رفاه در قرن 21 وجود دارد. این شامل نوآوری در ارائه خدمات (مانند دیجیتالی کردن خدمات اجتماعی)، اصلاح سیستمهای بازنشستگی، سرمایهگذاری در آموزش و مهارتآموزی برای انطباق با بازار کار در حال تغییر، و بررسی منابع مالی جدید (مانند مالیات بر ثروت یا مالیات بر کربن) است. دولت رفاه باید به شکلی انعطافپذیر و نوآورانه خود را بازسازی کند تا بتواند همچنان به وظیفه خود در حمایت از رفاه شهروندان در دنیایی در حال تغییر عمل کند.